Saturday, February 20, 2010

Хаалганы чимээ

Хаалга ширүүхэн хаагдаж тэр гараад явчихлаа. Хашгирах дуу ч гарахгүй болтлоо нэг сайн бүтэлгүйтсэн эхнэрээ харан зогсох Балт үг дуугарсангүй нөгөө өрөө рүү яваад орчихлоо. Дэмий л гиюүрэн хоцорсон Заяа сая ухаан орж юу болоод өнгөрсөн тухай эргэцүүлэн бодох хооронд нээлттэй салхивчаар орцны хаалга хаагдаж байгаа нь сонсогдлоо. Энэ хаалгаар гарч яваа тэр нэгэн залуу амьдралыг нь дөнгөж сая хаасан хаалга шиг нугасаар нь салгах шахаад гарсныг бүүр түүр ухааран зогсохдоо бишгүй л юм үзэж нүд тайлсан бүсгүйн араншингаар биш, дөнгөж сая хууртсан жаахан охины гомдлоор асгаруулан уйлмаар болсон ч нулимс гарсангүй.
- Одоо нөхөртөө юу гэж хэлэх вэ. Эвийг нь олоод хуураад яваад байдаг Балтад хэлсэн үлгэрүүд худал болох нь мэдэгдсэн. Зүгээр л хэргээ хүлээх үү... Хорьхон настай хонгор зүстэй залууд ийн чадууллаа гэж үү хэмээхэд хоолой нь зангирна. Үнэндээ Зоригт гэдэг энэ залуутай таарсан тэр өдөр бол алт олсон мэт баярт өдөр байсан бол харин өнөөдөр тэр өдрийг чөтгөрт хорлогдсон аймшигт өдөр гэж хэлж болохоор байлаа. Өөрөөсөө арван насаар дүү энэ залуутай хамаатай дурсамжууд өөрт нь дэндүү олон болохоор л тэр юм.
-Ямар бүтэлгүй юм бэ? Ямар тэнэг юм бэ?.. хэмээн өөрийгөө зүхсэн үү, өрөвдсөн үү нэг тийм дуу хоолой ходоодны мухраас ундарсаар байлаа. Хичнээн удаан дороо суусныг ч мэдсэнгүй. Нэг л мэдэхэд охин нь хажууд ирчихсэн
-Ээж ээ гадаа тоглож болох уу гэх дуунаар сая ухаан орлоо.
- Тэг дээ миний охин гэж хэлэнгээ...Үгүй гэртээ тогло. Гадаа орой болчихсон байна. Ганцаараа гарч болохгүй... гэж хэлээд үлдээх нь бас айхгүй ч гэсэн аягүй гэж нөхөртэйгээ ганцаараа үлдэхээс айсан хэрэг байлаа.
Балт бол Заяагийн нөхөр. Цагтаа цалгиж цалингаа буухаар наргиж явсан эр билээ. Ямар сайндаа л эхнэр охин хоёрт дөрлүүлэхээс өмнө хүүхний сайхныг шилж, хүрээний өнгөтэйг өмсөж эдэлж байсан наймаачин нэгэн билээ. Яагаад ч юм тэр ажлаа бүүр орхиж эхнэрээ тойлж цойлсоор өнөөг хүрсэн тэрээр гэр ажил хоёрын хооронд жороолдог нэгэн болчихсон байсан нь эхнэрийнх нь өнөөдрийн хэргийг тарихад хүргэсэн байж ч болох талтай. Сайхан дуу дуулдаг нэгэн бүсгүйтэй ханилсан түүний амьдрал “Урлагийн хүнтэй ханилсан хүн ойлгож амьдрахад л утга учир нь оршдог юм” хэмээн хуриманд дээр нь хэлсэн ээжийнх нь үгнээс улбаатай. Би л Заяагаа ойлгохгүй бол хардаж сэрдээд энээ тэрээ гээд байх юм бол энэ маань яаж алдартай дуучин болох билээ хэмээн итгэснийх юм. Тэр цагаас хойш арван жил өнгөрч эхнэр нь хүүхэд төрүүлэхгүй дөрвөн жил явсны эцэст ганц охинтой болсон нь энэ байлаа. Өдөр болгон л бичлэг сургуулилттай, тийм ч дууны хоолой бичүүлнэ, тэнд ч очиж тоглоно гээд явдаг эхнэрээ ажлаа амар тайван хийг дээ гээд ямар сайндаа л гэрийн эр хүн өөрийгөө эхнэр нөхрийн алин болохыг ялгахаа больтол хүүхдийн бантан, хогийн шүүртэй зууралдсаар өдий хүрэх вэ дээ.
Одоогоос яг нэг жилийн өмнө Заяа тоглолтоор хөдөө явж байхдаа сайхан дуулдаг, сайхан ч зүс царайтай, даанч өөрөөс нь арван насаар дүү оюутан Зоригттой таарч тэдний холбоо гүнзгийрсээр “Хайр сэтгэлийн халуун илчинд харихаа мартан жаргана” гэдэг шиг л эргээд арван наймтай болчихсон юм шиг л нисч явлаа. Хэдий хайр халамжтай ч ор дэрний ажил болохоор ядраад байна хэмээн буруу хараад унтаад өгөх нөхрийнхөө ар нурууг урамгүйхэн хараад унтдаг байсан Заяагийн хувьд диваажингийн жаргалд хөл алдана гэгч болж романтик учралууд ар араасаа хөврөн, шөнө дөлөөр орцон дотор нь хүртэл үргэлжилдэг байлаа. Яг л гал халуун цусыг амссан хүн ахин амсахгүй бол ангаж үхдэг байх гэмээр хүсэл шунал цээжинд нь буцлан байх өдөр хоногуудад гэртээ хэдэн удаа оройтож орсноо, охиноо хэдэн удаа ханиад хүрээд эдгэснийг, за тэгээд л нөхөртөө хэдэн удаа хоол хийж өгснөө гээд санах ёстой зүйлээ ч санахаа больтол сэнсэрсэн гэвэл үнэнд ойрхон. Хаалганы хонх дарахаас өмнөхөн л хананы цаана орж нуугдах Зоригтын халуун тэврээс мултран гэртээ мансуурсан хэвээр орох Заяад өдөр хоногуудын даль жигүүрийг зүүгээд өгчихсөн мэт жаргалтай байлаа. Үнэндээ энэ хугацаанд Заяа эр хүний халуун энгэр, ханийн халамж хоёрын аль нь өөрт хэрэгтэй болохыг эрэгцүүлэн бодох сөхөө ч үгүй байсан боловч сонголт нэг л өдөр өмнө нь ирэн юм.
Навчис ганц нэгээр хагдарч унан хуучин гутлын уланд гишгэгдэн байсан намрын тэр нэгэн тогтуун орой нар жаргахын алдад Зоригт нөгөө л сурсан зангаараа Заяаг тосон тоглолтыг нь дуустал хүлээж байгаад хамт хотоор алхангаа
-Хоёулаа гэрлэе..хэмээн эрс шийдэмгий хэлж хариу хэлж ч амжаагүй байхад
-Чи охиноо авчих.. Би өөрийнхөө хүүхэд шиг л харж хандах болно. Байшин савгүй байгаа ч чи дахиад нэг хүүхэд гаргачихвал аав ээж намайг гудамжинд байлгаад байхгүй, хоёулаа эхлээд түрээсийн байранд амьдарч байя. Тэгж байгаад учир нь олдоно гэж хэлэх нь тэр. Хорин настай халуун цустай, хэний ч нүдэнд торох өөгүй сайхан залуу ингэж хэлж байгаа нь гуч гараад гундаж яваа эмэгтэйн сэтгэлд таатай сонсогдсон ч арван жилийн дараахыг төсөөлөн бодохдоо тэрээр эрс татгалзсан юм. Дөнгөн данган амьдрал эхлэж байгаа энэ залуугаа дагаад өдий хүртэл босгосон амьдралаа орхиод явах зүрх Заяад байгаагүй юм. Харин тэрнээс хойш хамаагүй сүжирч болохгүй юм байна. Тэгж ингэж байгаад холдоно доо гэж бодох болсон. Гэхдээ яагаад ч холдож болохгүй ханхүү Зоригт нь эрх хав шиг л бөөрөнд нь наалдаастай хэвээр хэдэн сарыг үдлээ. Сүүлийн үед нөгөөх суух гэрлэх тухай яриа улам ч ихсэж Зоригт Ззаяаг аав ээжтэйгээ танилцуулна, хамт амьдрана гэж шалаад байхаар нь уулзахаа болихоор шийдэж утсаа ч авахаа болиод долоо найм хонолоо. Зоригтын хайрын үгтэй мессежүүд утсаа асаалттай байлгах боломжийг олгохгүй байсан учраас бие өвдөөд гэсэн шалтгаар гэрээсээ ч гарахгүй хэд хоног утсаа унтраан бүгэхээр шийдэж, тэр залуу хүүхэд аяндаа мартах байлгүй, ингэсгээд холдоё.. хэмээн шийдсэн нь тэр байлаа. Энэ хугацаанд Зоригт Заяад чухам юу тохиолдсоныг мэдэхийн тулд уйгагүй хөөцөлдөн байсан бөгөөд нэгэн удаа утсаа асаахад нь аргагүй залгаж таарсан нь энэ бүх хэргийг тарьж орхижээ.
-Байна уу Заяа, Заяа намайг сонсож байна уу... би танай хаалганы чинь гадаа байна гараад ир уулзъя.
-Хэрэггүй ээ би гармааргүй байна. Чи гэртээ харь
-Яасан юм бэ, Би чамайг гомдоогоогүй биз дээ
- Одоо чи бид хоёр хамаагүй хүмүүс болсон, би энэнээс цааш явж чадахгүй. Тэгээд ч би нөхөртэй хүн гэдгийг чи анхнаасаа мэдэж байсан ш дээ.
-Тэгээд...
-Тэгээ яахав дээ би чамаас уйдчихлаа.
-Юу гэсэн үг вэ. Би ямар чиний тоглодог тоглоом юм уу уйдчихлаа гэдэг чинь юу гэж байгаа юм бэ,
-Харин тийм ээ. Чамаар ийм удаан тоглоно гэж бодож ч байсангүй. Надад чамтай хамт амьдрах нь бүү хэл ахиад уулзах ч хүсэл алга. Чи гэртээ харь....уг нь чи хөөрхөн тоглоом байлаа. Одоо залхуу хүрээд байна. Өөр тоглоомтой болсон баяртай... гэж хэлээд утсаа салгачихсан юм. Энэ цагаас хойш Зоригт Заяагийн утас руу хайрын үгтэй мессежээ нисгэхээ больж нэг хэсэг амар жимэр сайхан болчих нь тэр.
-Хөөрхий гомдсон байх дээ. Жаахан хүүхэд тэр нь дээр биз дээ. Өөрийнхөө насны охин олоод жаргалтай амьдраасай... хэмээн хүсээд нөхрийнхөө өвөрт орж нөгөөх л ар нурууг нь харж хэвтэхдээ урьдынх шиг гунигтай хир нь цаанаа л тайвнаар унтсан юм.
Харин Зоригтын хувьд гансрал, ганцаардал, золгүй дурлалын гашуун дурсамж гээд нүднээ цийлэлзэх нулимсан хөшгөний хамт асгарах гээд байгаа тэр нэгэн зүйлийг унагаахгүй асгахгүй байх аргаа олсонгүй, зовхины хөнгөн хөдөлгөөнөөр хацар даган урссаар.
-Эр хүн уйлдаг гэж үү, ингэж суух нь ямар хэрэгтэй юм бэ ... Тэрээр суусаар. Заяагийн байрны гадаах цэцэрлэгийн энэ сандал дээр сууж байсан тэдний олон олон дурсамжууд бий. Заяаг хүлээж, гараад ирэхээр нь оруулахгүй гэж, гэрээсээ гарч яваа нөхрийг нь хараад айхдаа модны цаагуур орж нуугдан зүрхээ зогсоох шахаж байсан гээд олон олон дурсамжийг энэ сандал тэдэнтэй цуг хав даран хадгалсан билээ.
Зоригт энэ дурсамжуудыг сөхөн байхдаа л үнэхээр Заяатай зүрх сэтгэл, амь амьдралаараа холбогдсон хүмүүс гэдгээ ухаарах тусам харуусалтай, ямар ч аргаар болов Заяаг эргүүлэн авах тухай гашлан суух болсоор хэд хоногийг үдлээ.
-Гэрээс нь гаргаад оргуулах уу? Өөрөө хүсэхгүй байгаа юм чинь яаж оргох вэ дээ....Нөхрийг нь мөрдөх үү... ямар нэгэн сэжүүр гарах ч юм билүү, угаасаа гэмгүй эр хүн байх ч үгүй, Заяа бид хоёр тийм урт хугацаагаар хамт байж тийм олон хоног тэр хүнийг ганцааранг нь орхисон байхад нөхөр нь яав ч зүгээр байгаагүй. Ямар нэгэн эмэгтэй байж л байгаа гэж бодох авч Заяагийн нөхөр Балт угаас дуу шуу цөөнтэй, гэр орон эхнэр хүүхэд гэсэн хүн тул түүний мөрийг мөшгих нь бүү хэл шүүсийг нь шахаад ч юу ч гарахгүй гэдгийг Зоригт мэднэ.
Ийн олон хоног гашилсны эцэст Заяагийн тоглоод уйддаг тоглоом байснаа ойлгон ёроолд нь хүрсэн гомдолд автсан билээ. Эцэст нь нэгэн шийдвэрт хүрч, тэр ч итгэл үнэмшлээрээ тэдний хаалганы гадаа ирчихсэн хонхыг нь дарж зоссон юм.
\Хонх дуугарах чимээнээр жаахан охин гүйж ирэн\
- Хэн бэ?... гэж асуух нь Заяагийн охин
- Би байна аа. Ах нь аавтай нь уулзах гэсэн юм
- Аав таньтай хүн уулзья гэнэ ээ
- Миний охин цаанаа тоглож бай... гэх Балтын дуу гарч хаалга онгойлоо. Харваас хүдэр чийрэг биетэй энэ хүн өөрийг нь таниад уурандаа цохиод авах вий гэсэн айдас цухасхийн орж ирсэн ч
- Сайн байна уу?... өөртэй чинь уулзах гэсэн юм гэж хэлээд тавьчихлаа.
- Ор ор... гэх дуунаар тэр гэрт орлоо. Урд нь энэ айлд орж ирж бүр хонож ч байсан юм. Балтыг эзгүй охинтойгоо зуслан гарсан хойгуур Заяа тэр хоёр жинхэнэ хайрын мананд умбаж байсан жаргалтай дурсамжуудаа мөнхөлсөн газар билээ. Гэсэн ч өнөөдөр ар нуруунаас нь хүйт даагаад нэг л айдастай. Учир нь Балт Зоригтыг таних билээ. Нэгэн удаагийн тоглолт тараад гэртээ найзуудтайгаа ирсэн Заяа Зоригтыг сайхан дуулдаг нутгийн залуу хэмээн нөхөртөө танилцуулж байсан удаатай.
Балт Зоригтыг яагаад ч юм шууд гал тогооныхоо өрөөнд оруулаад сандалд суухыг урьж өөрөө хажууд нь суулаа. Түүний юу хэлэхийг хүлээх зуураа цай аягалан өгч эхнэрээ дуудангаа
-Зоригт ирсэн байна. Чи ороод ирээч хө....гэх нь дууных нь өнгөнөөс тайван байдал ажиглагдана. Ямартаа ч эхнэрээ энэ хүнтэй харддаггүй бололтой. Заяа цочсон янзага шиг болчихсон амьтан харцаараа Зоригтыг бушуухан гараасай гэсэн өнгөтэй ээрч, яах гэж ийшээ орж ирж байгаа юм бэ гэж хэлж байгаа юм шиг хаалгаруу хялавхийн орж ирлээ.
Балт: За Зоригт хүү уран бүтээл өндөр үү. Ойрд нутаг явсан уу?
Зоригт: Тайван даа. Ганц нэг дуу хийж байгаа...би өөртэй чинь уулзахаар ирсэн юм.
Заяа: Аа чи нөгөө шүлгээ авах гэж ирэв үү?... би аваад ирье. Тэгээ маргаашнаас уулзаад Шарваа ахад хэлж байгаад хөгжим бичүүлье. За за тэгээд маргаашаас уулзья... чи ингэсгээд харь даа...
Зоригт: Үгүй дээ шүлэг хэрэггүй шүү. Би нөхөртэй чинь уулзах гэж ирсэн юм.
Зоригт өөртөө маш итгэлтэй харагдах тул түүнийг хэн ч энэ гэрээс одоохондоо гаргаж чадахгүй гэдэг нь тодорхой байлаа. Балт юу болоод байгаад сайн ойлгохгүй
-Надтай юу?... гээд хариулт хүлээх зуур эхнэрээ харангаа Заяа эгчтэйгээ уулзахаар ирээгүй юм уу. Надтай юу ярьдаг билээ. За ярь ярь...
Зоригт: Заяа эгч биш ээ. Заяа гээч... би энэ хүнд хайртай. .Юу ч болсон бай Заяа бид хоёр хамт амьдрахаар шийдсэн. Эр хүмүүс байна учраа ольё.. эхнэрээ надтай гэрлүүлээч...Энэ үгийг зориглон хэлэх гэж өөртэй чинь уулзахыг хүсч байсан үе олон бий. Би эхнэрт чинь хайртай.
аан...
- Харин одоо ингэж гуйхгүй ээ. Одоо би энэ хүнтэй гэрлэхгүй...
- Тэгээд чи яах гэж ирээв.
- Эхнэрийн чинь тухай ярьж өгөх гэж ирсэн юм
- Заяа хө наашаа суучих. Энэ чи бид хоёр хоёулаа сонсох ёстой юм шиг байна\ Заяагийн царай зэвхий даан хөшчихсөн мэт зогсоно.\
Заяа:
- Зоригт оо чи явсан нь дээр байх. Бид амарч байна
Балт:
- Заяа хүлээж бай. Ам нээвэл уушиг нээ гэдэг...
- Би танай эхнэртэй хайр сэтгэлийн холбоотой болоод жил гаруй хугацаа өнгөрч байна. Бидэнд үлдсэн сайхан дурсамж олон бий. Гэхдээ энэ бүхнийг ярих гэж ирээгүй юм. Өөрийн чинь тухай эхнэр чинь юу бодож явдгийг ярих гэж ирсэн юм...
- Миний тухай гэнээ...
- Тийм ээ таны тухай...Та ямар хүнтэй амьдарч байгаагаа мэдэх үү.. Та хоёр арван жил хамт амьдарсан ч таны эхнэр танд хайртай гэж хэдэн удаа хэлснийг санаж байна уу. Ер нь л таны хайрлан амьдарч байгаа эмэгтэй хэн болохыг хэлэх гэж ирсэн юм.
- Би хэнтэй амьдарч байгаа гэж...
- Таны эхнэр нэг л удаа танд хайртай гэж хэлсэн...Танаас хэзээ ч эмэгтэй хүний хувьд таашаал авч үзээгүй... таны хүйтэн нурууг харан хэвтэх тэсэхийн аргагүй гунигтай байна, хаашаа ч хамаагүй намайг аваад яваач гэж хэлж байсныг танд хэлэх гэсэн юм. Эхнэртэй чинь хамт өнгөрүүлсэн энэ нэг жилийн хугацаанд хичнээн хоног хамт байсныг тэр ч бүү хэл танай гэрт та хоёрын хамт унтдаг орон дээр чинь бид хоёр хичнээн жаргасныг мэдэх үү.
Балтын шанааных нь судас лугшиж нэг гараараа нөгөө гараа барьж суулаа.
Балт:
- Тэгээд чи юу хүсээв
Зоригт:
- Адилхан эр хүмүүс байж ийм эмэгтэйд итгэж амьдраад байгааг чинь л мэдүүлэх гэж ирсэн юм. Намайг уучлаарай. Эр хүн эр хүндээ хайртай байдаг учраас хэлэхгүй өнгөрч чадсангүй. Эхнэрээ харж хандаж яваарай. Надаар оролдоод яах вэ дээ. Заяа бид хоёрын жаргалтай дурсамжууд олон гэж би хэлсэн байхаа. Гэрэл зурагнаас эхлээд бичлэгүүд хүртэл байгаа. Танай эхнэр алдартай дуучин хүн нэр нь сэвтчихвий дээ... гэсээр хаалга зүглэн бослоо.
Нэг сайн чадуулж авсан Заяа юу гэхээ мэдэхгүй эргүү юм шиг зогсох авч ...хариугаа авч байна, хариугаа авч байна... хэмээн дотроо мэдэгдэх төдий үглэн зогсож байлаа. Онгорхой салхивчаар тодхон сонсогдох орцны хаалга хаагдах чимээ эрх дураар амьдралынх нь хаалгыг хаагаад явчих шиг уйтай санагдсаныг тэр мэдэрч байлаа.
Гадаа үдшийн бүрий болжээ. Их хот хөл хөдөлгөөнтэй хэвээр... Хүүхдүүдийн шуугилдах, булан тойрох машины сигналдах чимээ, ер нь л ямар ч чимээ анирыг мэдрэх баярлах сэтгэл Зоригтод алга болжээ. Тэр дөнгөж саяхан, хайр сэтгэл, хүн чанар, хүүхэд насныхаа хаалгыг хаагаад гарч явна.
- Явах уу гэх дуунаар эргэн харвал таксины цонхоор нэгэн саравчтай малгайтай залуу дохиж байгаа харагдана.
- Тэгье ээ
- Хаа хүрэх вэ?
- Хаашаа ч яахав....

Б. Сарантуяа

;;